لیست اطلاعات فنی ضروری برای سفارش ساخت چرخ‌دنده (چک‌لیست مهندسی)
سفارش ساخت چرخ‌دنده مثل سفارش یک قطعه معمولی نیست. یک اشتباه کوچک در محاسبه «مدول» یا «زاویه فشار»، باعث می‌شود چرخ‌دنده جدید با چرخ‌دنده قدیم درگیر نشود، صدا بدهد و یا در عرض چند ساعت خرد شود.
بسیاری از مشتریانی که با خدمات فنی کاوه تماس می‌گیرند، می‌پرسند: «قیمت چرخ‌دنده چقدر است؟» پاسخ دقیق به این سوال بدون داشتن اطلاعات فنی ممکن نیست. در این مقاله، چک‌لیستی را آماده کرده‌ایم که قبل از تماس با تراشکار یا ارسال سفارش، باید آن را تکمیل کنید. ارائه این اطلاعات دقیق، سرعت تولید را بالا برده و هزینه‌های دوباره‌کاری را صفر می‌کند.
۱. روش سفارش: از روی «داغی» یا «نقشه»؟
اولین قدم مشخص کردن مبنای کار است:
- از روی نمونه (داغی): رایج‌ترین روش در تعمیرات. شما قطعه خراب یا شکسته را برای ما می‌فرستید. حتی اگر دنده‌ها کاملاً کچل شده باشند (صاف شده باشند)، ما با محاسبات مهندسی معکوس، ابعاد اصلی را استخراج می‌کنیم.
- از روی نقشه فنی: اگر طراح هستید، باید نقشه دوبعدی دقیق (با فرمت‌هایی مثل PDF یا DWG) ارائه دهید که شامل تلرانس‌ها و متریال باشد.
۲. پارامترهای ابعادی حیاتی (هندسه دنده)
اگر نقشه ندارید و می‌خواهید تلفنی استعلام بگیرید، باید این ۳ عدد را بدانید:
الف) تعداد دندانه (Z)
دندانه‌ها را با دقت بشمارید. حتی یک دندانه کم و زیاد، نسبت تبدیل گیربکس را تغییر می‌دهد و باعث خرابی می‌شود.
ب) قطر بیرونی (OD)
قطر سر تا سر چرخ‌دنده را با کولیس اندازه بگیرید.
نکته: اگر دنده‌ها شکسته یا تیز شده‌اند، قطر بیرونی فعلی دقیق نیست و باید توسط ما محاسبه شود.
ج) مدول (Module) یا گام (Pitch)
این مهم‌ترین شناسه دنده است. مدول، سایز دندانه‌ها را تعیین می‌کند. فرمول ساده برای تشخیص تقریبی مدول در دنده‌های ساده:
Module
≈
Outside Diameter
Number of Teeth
+
2
Module≈
Number of Teeth+2
Outside Diameter
اگر عدد به دست آمده رند نبود (مثلا ۲.۵۴)، احتمالا سیستم دنده شما اینچی (DP) است.
۳. نوع دنده و زاویه مورب
باید مشخص کنید دنده از چه نوعی است:
- دنده ساده (Spur): دندانه‌ها موازی محور هستند.
- دنده مارپیچ (Helical): دندانه‌ها زاویه‌دار هستند. در این حالت، دانستن زاویه هلیکس و جهت آن (چپ‌گرد یا راست‌گرد) حیاتی است. تشخیص دقیق زاویه هلیکس بدون ابزار مخصوص دشوار است و بهتر است نمونه ارسال شود.
۴. زاویه فشار (Pressure Angle)
این پارامتری است که با چشم دیده نمی‌شود اما عدم رعایت آن فاجعه‌بار است.
استانداردهای رایج عبارتند از:
- ۲۰ درجه: استاندارد جهانی فعلی.
- ۱۴.۵ درجه: استاندارد قدیمی (معمولا در دستگاه‌های آمریکایی قدیمی).
اگر زاویه فشار دنده جدید با دنده مقابلش یکی نباشد، دنده‌ها قفل می‌کنند.
۵. مشخصات سوراخ مرکزی و خار (Bore & Keyway)
نحوه اتصال چرخ‌دنده به شفت (محور) چگونه است؟
- قطر داخلی (شفت): باید دقیق و با تلرانس (مثلاً H7) باشد تا لقی نداشته باشد.
- جا خار (Keyway): عرض و عمق خار چقدر است؟
- هزارخار (Spline): اگر داخل دنده هزارخار است، حتماً باید نمونه شفت یا خود قطعه موجود باشد.
- پیچ مغزی (Set Screw): آیا نیاز به سوراخ قلاویز برای سفت کردن روی شفت دارد؟
۶. جنس و عملیات حرارتی
دنده قرار است چقدر بار تحمل کند؟
- پلاستیک/تفلون: برای صدای کم و بارهای سبک.
- فولاد (CK45, MO40): برای بارهای متوسط و سنگین.
- نیاز به سخت‌کاری: آیا دنده‌ها باید آبکاری (Hardening) شوند؟ (مثلاً سمانتاسیون برای ضدسایش شدن).
جدول فرم اطلاعات فنی (برای کپی و ارسال)
می‌توانید از جدول زیر به عنوان یک الگوی آماده استفاده کنید و اطلاعات آن را برای ما در واتساپ یا ایمیل بفرستید:
| پارامتر فنی | توضیحات / مقدار مورد نیاز |
|---|---|
| ۱. نوع قطعه | دنده ساده / مارپیچ / مخروطی / حلزونی / زنجیری |
| ۲. تعداد دندانه (Z) | …… عدد (دقیق شمرده شود) |
| ۳. قطر بیرونی (OD) | …… میلی‌متر |
| ۴. مدول (M) | اگر نمی‌دانید، خالی بگذارید (توسط ما محاسبه می‌شود) |
| ۵. عرض دنده (Face Width) | …… میلی‌متر (پهنای قسمت دندانه دار) |
| ۶. مشخصات شفت | قطر سوراخ: … mm | ابعاد خار: … mm |
| ۷. جنس درخواستی | فولاد / برنج / تفلون / چدن / آلومینیوم |
| ۸. عملیات تکمیلی | سخت‌کاری (آبکاری) / سنگ‌زنی / زاج‌کاری |
نکته طلایی: جفتِ دنده را فراموش نکنید!
در دنده‌زنی دقیق، همیشه توصیه می‌کنیم که اگر چرخ‌دنده مقابل (Mating Gear) سالم است و امکان باز کردن آن را دارید، آن را هم برای ما بیاورید. داشتن جفتِ دنده باعث می‌شود ما بتوانیم تست درگیری (Mesh Test) و لقی (Backlash) را در کارگاه انجام دهیم و کار را با ضمانت ۱۰۰٪ تحویل دهیم.
سوالات متداول (FAQ)
۱. من مدول دنده را نمی‌دانم، چه کنم؟
نگران نباشید. فقط کافیست قطر بیرونی و تعداد دندانه را به ما بگویید. یا عکس واضحی از دنده که در کنارش یک خط‌کش قرار دارد برای ما ارسال کنید تا کارشناسان کاوه تخمین بزنند.
۲. دنده‌ام کاملاً خرد شده و هیچ دندانه‌ای ندارد، آیا قابل ساخت است؟
بله. در این حالت ما به “فاصله مرکز تا مرکز” دو شفت (Center Distance) و اطلاعات دنده مقابل نیاز داریم تا دنده خراب را بازطراحی کنیم.
ارسال مشخصات و استعلام قیمت فوری:
تلفن: ۰۲۱۷۷۵۴۹۱۶۹
آدرس: تهران، خیابان گرگان، میدان شهید نامجو، خیابان شاهمرادی (کاوه غربی سابق)، پلاک ۵۱